پیام کنفرانس وحدت اسلامی، تقویت اصالت هویت اسلامی است

به گزارش خبرنگار مهر، نشست افتتاحیه سی و پنجمین کنفرانس بین المللی وحدت اسلامی امروز سه شنبه ۲۷ مهر ماه با حضور اندیشمندان و برجستگان ۳۹ کشور دنیا در هتل پارسیان آزادی برگزار شد.
‌
در ابتدای این نشست حجت الاسلام حمید شهریاری، دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب، ضمن خوشامدگویی به حاضران در این نشست با اشاره به موضوع کنفرانس امسال یعنی «اتحاد اسلامی، صلح و پرهیز از تفرقه و تنازع در جهان اسلام» خاطرنشان کرد: این موضوع از آن جهت انتخاب شد که ما در مجمع تقریب یک مدل مفهومی برای امت واحده اسلامی و یک مدل مفهومی برای اتحادیه کشورهای اسلامی عرضه کردیم.

وی افزود: در مدل مفهومی امت واحده اسلامی چهار لایه از مفاهیم قرار دارد که لایه اول، موضوع امسال کنفرانس بین المللی وحدت اسلامی یعنی «پرهیز از تفرقه و تنازع در جهان اسلام» است. این مفهوم نشانگر آن است که اگر مسلمانان بخواهند به امت واحده دسترسی پیدا کنند، باید به شکلی تعامل داشته باشند که از تفرقه دوری کرده و از هر نوع صدمه زدن و تعرض فکری، عملی و زبانی به یکدیگر پرهیز کنند.

شهریاری ادامه داد: طبیعتاً بالاترین تنازع در جهان اسلام، جنگ است. پس اولین گام این است که از جنگ پرهیز کنیم. در این مدل مفهومی نسبت به پرهیز از جنگ توضیحاتی داده شده که باید در مجال دیگری بازگو شود. خلاصه اینکه ما در جهان اسلام به صلح دعوت می‌کنیم، چرا که اگر نزاع و اختلافی در جهان اسلام پیش بیاید، ما آن را جنگ نمی‌دانیم. مسلمانان دشمن هم نیستند پس باید از هرگونه جنگی پرهیز کنند.

وی به دومین پرهیز در جهان اسلام اشاره کرد و گفت: دومین پرهیز، پرهیز از ترور است. ترور به معنای کشتن یک مسلمان که دارای موقعیت اجتماعی است و می‌تواند عضوی از جامعه اسلامی باشد، مورد نهی قرآن کریم قرار گرفته و قرآن از قتل یکدیگر نهی و در سوره مائده آیه ۳۲ تأکید کرده است که هرکس یک نفر را به قتل برساند، گویی یک امت را به قتل رسانده است.

دبیرکل مجمع تقریب درباره سومین پرهیز نیز گفت: سومین پرهیز، پرهیز از تکفیر است. تکفیر به نوعی قتل شخصیت، قتل فکر و قتل انسانی است که در حوزه امت اسلامی تعریف شده ولی دشمنان اسلام با سرنیزه ذهنی او را محکوم به کفر می‌کنند.

وی تاکید کرد: سِمَت مسلمان بودن، آبرو برای اوست، بنابراین کسی که یک مسلمان را تکفیر می‌کند، به عِرض و آبروی او تعرض کرده و مورد نهی پیامبر اکرم (ص) قرار گرفته است، چرا که پیامبر (ص) می‌فرماید: «کلُّ المسلمِ علی المسلمِ حَرامٌ دمُه ومالُه وعِرضُه». یعنی نه تنها کشتن مسلمان در جنگ حرام است حتی تعرض به آبروی او نیز نباید داشت.

شهریاری در ادامه خاطرنشان کرد: رویه قرآن این است که مسلمانان را به اخوت دعوت می‌کند و مؤمن در لسان قرآنی، در مقابل کافر قرار دارد. کلمات مؤمن و کافر در آیات قرآن بدیل یکدیگر هستند. بنابراین لازمه تقوای الهی این است که بین برادران خود اصلاح برقرار کنیم چون رابطه بین مسلمانان، اخوت و برادری است و خداوند متعال وعده کرده که اگر دنبال رحمت من هستید، تقوا پیشه کرده و اخوت را حفظ کنید.

شهریاری درباره تعریف کافر حقیقی نیز اظهار کرد: کافر حقیقی کسی است که به خدا و رسولانش کافر باشد و یکی از موارد آن مشرک است. مشرک در لسان قرآنی به بت پرستان، یهودیان، نصارا و ادیان دیگر غیر از اسلام اطلاق شده است، پس به کسی که مسلمان است و شهادتین گفته، نمی‌توان لقب کفر را اسناد داد و این کار ممنوع است.

وی افزود: ما در مکتب شیعه جعفری معتقدیم که اسلام عبارت است از شهادتین، لذا هر کس که شهادتین را بر زبان براند، مسلمان است و هرکس که مسلمان باشد، باید جان و مال و آبروی او حفظ شود.

دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، چهارمین پرهیز را پرهیز از تنازع دانست و گفت: خداوند متعال در آیه ۴۶ سوره انفال می‌فرماید: «وَأَطِیعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَا تَنَازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَتَذْهَبَ رِیحُکُمْ وَاصْبِرُوا إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِینَ». «ریح» در این آیه شریفه به معنای دولت و عزت و قدرت تفسیر شده و خداوند می‌فرماید: از خدا و رسولش تبعیت کنید و با هم درگیر نشوید که نزاع باعث ناتوان شدن شما می‌شود و عزت و قدرت و شوکت شما را از بین می‌برد؛ اما در مقابل، صبر پیشه کنید.

وی به پنجمین پرهیز یعنی پرهیز از مشاجره اشاره و خاطرنشان کرد: متأسفانه امروز می‌بینیم در شبکه‌های اجتماعی که از سوی استکبار جهانی، چه آمریکا و چه انگلیس و پیروانشان راه افتاده، مذاهب مختلف علیه یکدیگر بدگویی کرده و به همدیگر نسبت‌های ناروا می‌دهند یا به مقدسات همدیگر توهین می‌کنند، در صورتی که همه این کارها در قرآن تحریم شده است و خداوند در مقابل می‌فرماید: «واعتصموا بحبل الله جمیعاً ولاتفرقوا».

پیام کنفرانس وحدت اسلامی، تقویت اصالت هویت اسلامی است

آیت الله علیرضا اعرافی، مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور به عنوان سخنران بعدی این نشست، اظهار داشت: مسلمانان مثل گذشته نیازمند گفتگوهای سازنده و تعامل هدفمند میان امت اسلام، دولتهای اسلامی و به ویژه فرهیختگان و دانشمندان هستند؛ بنابراین گفتگوی عالمان و نهادهای دین در جهان اسلام بسیار بسیار راهبردی و دارای اهمیت می‌‎باشد و باید بدانیم که همه عالمان دین و نهادهای دینی در قبال حال و آینده امت اسلام و جامعه اسلامی مسئول هستند.

وی افزود: از میان همه مقوله‌هایی که با سرنوشت مسلمانان و امت اسلام سر و کار دارد مقوله همگرایی، همزیستی، هم اندیشی، هماهنگی و در نهایت وحدت از اهمیت خاصی برخوردار است، البته ما باید از فلسفه‌های اصلی گفتگو و گفتمان و بسیاری از اقدامات دیگری که در حوزه تعامل میان دین و مذهب و تقریب انجام می‌پذیرند در جهت تعمیق و ژرف سازی مؤلفه‌های وحدت و پایه‌های آن استفاده نمائیم.

آیت الله اعرافی در همین خصوص ادامه داد: یکی از موضوعاتی که به این مسئله ارتباط دارد مقوله هویت است، جامعه شناسان و تحلیلگران علوم اجتماعی معتقدند که انسان دارای یک هویت است، هویت یک انسان اگرچه به ظاهر در یک جمله بیان می‌شود، اما در حقیقت ترکیبی است از عناصر گوناگون و مولفه‌هایی فراوان که دارای یک شخصیت و یک هویت ویژه است؛ در واقع خود عناصر متعددی را شامل می‌شود، عناصری که بعضاً به عوامل جغرافیایی و اقلیمی و طبیعی وابسته می‌باشند؛ از سوی دیگر گذشته تاریخی و پیشینه‌های تاریخی یک جامعه نیز در هویت فرد تأثیر گذار می‌باشد، بنابراین پیشینه تاریخی می‌تواند به عنوان دومین عامل شکل گیری هویت بشمار بیاید.

مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور اضافه کرد: عنصر سوم عوامل اقتصادی و معیشتی را شامل می‌شود؛ عنصر چهارم نیز عوامل فرهنگی است، بخشی از این عوامل از جنبه‌های فرهنگی و محیطی تأثر می‌پذیرند و در انسان اثر می‌گذارند؛ بنابراین عوامل انسانی، اقلیمی، نژادی زبانی، صنفی، شغلی، جنسیتی و مانند آن، عناصری هستند که در جامعه بشری وجود دارند که شخصیت فرد را شکل می‌دهند و هویت او را می‌سازند؛ باید گفت بخشی از این عوامل طبیعی و غیر اختیاری است و بخشی نیمه اختیاری و برخی هم عناصر اختیاری هستند.

آیت الله اعرافی تصریح کرد: بخش عمده‌ای از این عناصر و عوامل، مولفه‌هایی هستند که ضمن اینکه در شخصیت هر فرد اثر می‎‌گذارند در ساختمان شخصیت افراد دیگران هم موثراند؛ در جهان اسلام نیز هویت یک فرد از مجموعه‌ای از این عناصر سرچشمه می‌گیرد و باید گفت که درمیان این عناصر ما از یک هویت اسلامی برخوردار هستیم.

وی افزود: هویت امت اسلامی، یعنی آن عنصر اعتقادی، فکری و معرفتی و… که بر آمده از کتاب و سنت و تاریخ و تمدن اسلامی است؛ این مجموعه‌ای از عناصر است که از آنها به عنوان هویت اسلامی و تمدنی اسلامی تعبیر می‌گردد.

مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور با بیان اینکه در کنار این هویتها، هویتهای دیگری هم وجود دارد؛ تصریح کرد: از جمله آن هویتهای انسانی است که ما را با همه بشریت پیوند می‌زند و هویت‌های نژادی که در امت اسلامی نیز از تنوع برخوردار است؛ هویت‌های زبانی و هویت‌های ملی و ناسیونالیستی از دیگر این دسته هستند، و در نهایت هویت مذهبی که در آن مذاهب گوناگون در چهارچوب کلان اندیشه اسلامی شکل گرفته اند و وجود دارند.

وی با طرح سوالاتی پیرامون اینکه از منظر یک اندیشمند اسلامی این هویتها را چگونه باید سامان دهیم و در این عناصر هویت ساز انسان مسلمان، چه عنصری اصل است، پاسخ داد و گفت: بر اساس منطق، آن هویت توحیدی، ایمانی و اعتقادی که در میان امت اسلام مشترک است عنصر و مؤلفه اصلی هویت اسلامی قلمداد می‌شود؛ در این هویت اصلی به عناصر بشری و جهانی، مذهبی، اقتصادی، اجتماعی و… توجه شده است.

آیت الله اعرافی خاطر نشان کرد: نکته‌ای که باید در این مقطع مورد توجه قرار گیرد این است که این نظریه بر امت اسلامی و یا هویت اسلامی دلالت دارد، اینکه در هویت اسلامی ما، مؤلفه‌های فکری، معرفتی، اخلاقی و فرهنگی بر آمده از اصل اسلام است و بقیه عناصر حول این محور قرار دارند.

مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور اذعان داشت: اگر عنصری با این هویت اسلامی، فکری و معرفتی امت ناسازگار بود، باید کنار رفته و یا تعدیل شود باید گفت هویت فکری و معنوی که بشر آن را برگزیده است، دارای استدلال و منطق است.

وی اضافه کرد: در این هویت دینی، فکری و معرفتی هم عناصر مشترک (مانند امت اسلامی) و هم عناصر ویژه مربوط به اعتقادات اسلامی که نباید وحدت امت را دچار تفرقه کند، وجود دارد، اصل این نظریه هم این است که هویت اسلامی در واقع آن هویت برگزیده است که به ادله و دلایل باز می‌گردد و بقیه باید در شعاع آن قرار بگیرند در نهایت امت میانه به منصه ظهور می‌رسد، همین مسئله باعث می‌شود کسانی که در هر جای این کره خاکی زندگی می‌کنند، با گفتن لا اله الا الله محمد رسول الله خود را به نظام فکری، اعتقادی و اخلاقی اسلام پایبند دانسته و همه کسانی را که در این خیمه هستند برادر و دوست خود می‌دانند و اخوت با آنها را عملاً احساس کنند، بنابراین باید گفت این یک معرفت و شعوری است که به حس و احساس و شعار تبدیل می‌شود.

آیت الله اعرافی در همین خصوص ادامه داد: این مسئله همان است که ما باید در نظام‌های تربیتیمان ارتقا دهیم، وظیفه ما مسلمانان این است که نظام تربیتی امت اسلامی را که برآمده از یک نظریه عمیق و اصیل است، تحکیم کنیم؛ البته باید در این زمینه همکاری‌های بین المللی، ارتباطات میان مذاهب، تعلقات قومی، نژادی و زبانی در چهارچوب آن تفسیر گردند و در همین جا است که امت شکل می‌گیرد.

مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور با بیان اینکه مسلمانان باید پارادوکس هویت را با محوریت اندیشه الهی و اعتقادات دینی، معارف روحی و اخلاقی حل کنند، اظهار داشت: پیام کنفرانس وحدت اسلامی به نهادهای علمی و فرهنگی این است که باید هویت سازی بنیادی را مورد توجه قرار دهند، همچنین تقویت اصالت هویت اسلامی از دیگر پیام‌های این کنفرانس است.

وی ادامه داد: از جمله آثارهویت اسلامی این است که کشورهای اسلامی کنار یکدیگر قرار خواهند گرفت و سبب می‌شود تا بازار علم مشترک اسلامی، بازار فن آوری مشترک اسلامی و یک بازار اقتصادی بهم پیوسته اسلامی شکل گیرد.

آیت الله اعرافی با بیان اینکه مسلمانان با کمک روح تمدنی و هویت کلان اسلامی می‌توانند بر مشکلات فائق آیند، اذعان داشت: اگر این روح، هویت، ایمان و عشق تحقق یابد غصب فلسطین یک روز دیگر هم ادامه پیدا نخواهد کرد چراکه همه در یک صف از این هویت دفاع خواهند کرد و غاصبان را بیرون خواهند ریخت البته اگر این هویت بر مسیر درستی قرار گیرد تعاملات بسیار خوبی با غیر مسلمانان هم پایه ریزی خواهد شد، تعاملی از موضع عزت و دفع ظلم و استکبار.

مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور تصریح کرد: از جمله نکات مهمی که در هویت و تمدن سازی اسلامی باید مورد توجه قرار گیرد این است که در سیاست برای انتخاب مردم در کنار قوانین اسلام و ولایت الهی اهمیت قائل شویم؛ باید بدانیم که نظامات سیاسی ما باید برآمده از انتخاب مردم باشند، در غیر اینصورت انحراف پیش خواهد آمد و نهایتاً به تروریسم اسلامی و افراط گرایی هایی می‌انجامد که مصیبت آنها برای جهان اسلام کمتر از سایر مصیبت‌ها نیست.

وی ادامه داد: تقویت هویت اسلامی به عنوان یک نظریه باید مدنظر جهان اسلام قرار گیرد؛ در واقع مواجه با افراط گرایی‌هایی که موجب شکل گیری تروریسم می‌شود و مایه وهن امت اسلام است، از اهمیت فراوان برخوردار است.

مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور با بیان اینکه امت اسلام در روزگاری تمدنی را آفرید که آن تمدن همه بشریت را به سمت توسعه و پیشرفت رهنمون ساخت و کاروان بشریت را جهش داد، اظهار داشت: امروز نیز اگر تمدن اسلامی شکل بگیرد و امت اسلامی با عناصر عقلانی و درست بر قرار گردد؛ نه تنها امت را از این چالشهای موجود نجات می‌دهد بلکه در جهت منافع کل بشریت حرکت خواهد کرد.

آیت الله اعرافی ادامه داد: در اندیشه اسلامی و تمدن اسلامی ره آورد همه پیشرفت‌های بشر، برای همه بشریت است؛ بنابراین برگزاری کنفرانس وحدت اسلامی در این هفته مبارک و روزگاری که امت اسلام از یکسو با پیشرفتهای بزرگ مواجه بوده و شاهد موفقیت‌های بزرگ جریان‌های اسلامی و محور مقاومت می‌باشد بسیار ارزشمند است.

مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور در پایان گفت: نظام جمهوری اسلامی ایران الگویی نوین و زیبا را به منصه ظهور گذاشته است؛ الگویی که می‌تواند گامی بزرگ برای غلبه بر چالشهایی که ما در جای جای جهان اسلام با آنها مواجه هستیم محسوب شود؛ ما امیدوار هستیم همه بتوانیم در خدمت به بشریت و در خدمت به جوانان و امت اسلام تلاش مضاعف بکنیم و راه‌هایی نو را بر روی آنها بگشاییم.